10 χρόνια Νόμπελ Λογοτεχνίας: Ποιοι βραβεύτηκαν και γιατί; #neolaia10

Το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας  απονέμεται από το 1901 ετησίως σε έναν εν ζωή συγγραφέα, από οποιαδήποτε χώρα.

Σύμφωνα με την διαθήκη του Άλφρεντ Νόμπελ  ο συγγραφέας που παίρνει το βραβείο είναι αυτός που παρήγαγε το πιο εντυπωσιακό έργο στο τομέα της λογοτεχνίας, σε μια ιδεώδη κατεύθυνση. Να σημειώσουμε βέβαια ότι δεν πρόκειται για έργο που γράφτηκε τη συγκεκριμένη χρονιά αλλά τη συνολική παρουσία του συγγραφέα.

Με αφορμή τα 10 χρόνια του neolaia.gr βλέπουμε ποιοι συγγραφείς κέρδισαν Νόμπελ Λογοτεχνίας τα τελευταία 10 χρόνια και μαθαίνουμε κάποια πράγματα για τους πιθανόν άγνωστους σε εμάς συγγραφείς.

2007: Ντόρις Λέσινγκ

Η Ντόρις Λέσινγκ ήταν Βρετανή συγγραφέας, γεννημένη στην Περσία.

3 πράγματα που αξίζει να μάθεις για τη Ντόρις Λέσινγκ

1. Απέκτησε δυο παιδιά με τον πρώτο άντρα που της επέβαλαν να παντρευτεί. Οκτώ χρόνια αργότερα γνώρισε έναν φλογερό κομμουνιστή που θα την μυήσει στον μαρξισμό, θα της χαρίσει ένα γιο, αλλά θα την απογοητεύσει πολύ γρήγορα. Στα τριάντα της εγκατέλειψε τα πάντα (και τα δύο πρώτα της παιδιά), έφτασε στο Λονδίνο, ασυντρόφευτη, με τον μικρότερο γιο της αγκαλιά και μόνη αποσκευή της το χειρόγραφο του πρώτου της μυθιστορήματος.

2. Αποκύρηξε τον γάμο, θέτοντας σαν στόχο «τον έρωτα και όχι την ασφάλεια». Στο εμβληματικό βιβλίο της, το «Χρυσό σημειωματάριο» θα συμπυκνώσει τα πάντα – το πάθος, την πολιτική, την μητρότητα, την συγγραφή, τη δημιουργικότητα – σε σελίδες απόλυτης ειλικρίνειας και πληρότητας.

3. Είναι μια από τις ελάχιστες συγγραφείς που συνέλαβαν και αποτύπωσαν, έντονα, δραματικά, σχεδόν βίαια, το τι σημαίνει να είσαι γυναίκα στον 20ο αιώνα. Στην ηλικία των 87 ήταν από τους γηραιότερους συγγραφείς που έλαβαν το βραβείο. Περιγράφηκε από τη Σουηδική Ακαδημία ως: «επική συγγραφέας της γυναικείας εμπειρίας, η οποία με σκεπτικισμό, πάθος και ιδεαλιστική δύναμη υπέβαλε έναν διχασμένο πολιτισμό σε εξονυχιστική έρευνα».

Βιβλία να διαβάσεις: Τραγουδάει στο χορτάρι (1950), Αναμνήσεις ενός επιζώντος (1974)

2008: Ζαν-Μαρί Γκυστάβ Λε Κλεζιό

 

Ο Ζαν-Μαρί Γκυστάβ Λε Κλεζιό  γεννημένος στις 13 Απριλίου 1940, γνωστός υπογράφοντας ως J.M.G. Le Clézio, είναι Γάλλος συγγραφέας.

4 πράγματα που αξίζει να μάθεις για τον Ζαν-Μαρί Γκυστάβ Λε Κλεζιό

1. Είναι συγγραφέας πάνω από σαράντα έργων (μυθιστορήματα, διηγήματα, νουβέλες, δοκίμια) με έντονο το αυτοβιογραφικό στοιχείο, το στοιχείο της περιπλάνησης και των ταξιδιών αλλά και το στοιχείο της οικολογίας, του μύθου και της ψευδαίσθησης. Είναι από τους πιο μεταφρασμένους γαλλόφωνους συγγραφείς του οποίου τα έργα έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες της υδρογείου.

2. Στα πρώτα του βιβλία, αυτά της δεκαετίας του 1960 πραγματεύεται θέματα όπως ο πόνος, η αγωνία, η θλίψη στον αστικό κοινωνικό κύκλο-ενέχουν την κληρονομιά της αμφισβήτησης και της καταγγελίας των Υπαρξιστών και πιο πολύ του Αλμπέρ Καμύ (Albert Camus).

3. Ο Λε Κλεζιό από τα τέλη της δεκαετίας του ’60 παράγει έργα πιο προσωπικά, λιγότερο χαρακτηρισμένα από το φορμαλισμό, χωρίς όμως να χάνει την ικανότητά του για αντίσταση και αμφισβήτηση.

Τα έργα του κυριαρχούνται από την εξερεύνηση άλλων πλευρών του κόσμου και τις οικολογικές του ανησυχίες (Terra Amata, Le Livre des fuites, La Guerre) και είναι όλο και πιο πολύ επηρεασμένα από τα ταξίδια του συγγραφέα και τη διαμονή του στα μέρη των Ινδιάνων-ιθαγενών του Μεξικού, όπως το μυθιστόρημα Οι Γίγαντες (Les Geants).

4. Στο μέσο της δεκαετίας του ’80, ο Λε Κλεζιό αρχίζει να προσεγγίζει στα έργα του θέματα πιο προσωπικά, ειδικά μέσα από την επίκληση της οικογένειάς του. Αυτή η πλοκή και οι προσωπικότητες εμπνέονται από τους οικείους του.

Βιβλία για να διαβάσεις: Έρημος, Το Περιπλανώμενο αστέρι, Onitsha

2009: Χέρτα Μύλερ

Γεννήθηκε στο Νίτσκιντορφ στη Ρουμανία στις 17 του Αυγούστου 1953. Ανήκει στη γερμανόφωνη μειονότητα της δυτικής Ρουμανίας (περιοχή Μπανάτ). Από το 1987 ζει στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας.

3 πράγματα που αξίζει να μάθεις για τη Χέρτα Μύλερ

1.Το έργο της έχει θέμα τις άμεσες συνέπειες του κομμουνιστικού καθεστώτος στην ζωή των υπηκόων, πάντα και παντού. Στην ιστορία Reisende auf einem Bein (1989) περιγραφεί την άφιξη της Ειρήνης σε μια Γερμανία ξενική και μη ρεαλιστική

2. Το πρώτο της μυθιστόρημα “Η Συνάντηση” εκδόθηκε (στα γερμανικά) το 1982, αλλά λογοκρίθηκε από τα κρατικά μέσα, καθώς περιέγραφε την κατάσταση της γερμανόφωνης Μπανάτ μέσα από τα μάτια ενός μικρού παιδιού.

3. Πρώην σύζυγός της είναι ο συγγραφέας Ρίχαρντ Βάγκνερ που ανήκει στην ίδια γερμανική μειονότητα της Ρουμανίας

Βιβλία για να διαβάσεις: Μετέωροι Ταξιδιώτες, η Συνάντηση

2010: Μάριο Βάργκας Λιόσα

Ο Χόρχε Μάριο Πέδρο Βάργκας Λιόσα είναι Περουβιανός συγγραφέας. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους μυθιστοριογράφους και δοκιμιογράφους της Λατινικής Αμερικής.

3 πράγματα που αξίζει να μάθεις για τον Μάριο Βάργας Λιόσα

1. Πολλά από τα έργα του Βάργκας Λιόσα είναι επηρεασμένα από την αντίληψη του συγγραφέα για την περουβιανή κοινωνία και από τις εμπειρίες του ως Περουβιανός.  Στην πορεία του συγγραφικού έργου του καταπιάστηκε και με θέματα από διαφορετικά σημεία του κόσμου.

2. Υπήρξε πολιτικά ενεργός στο μεγαλύτερο μέρος της πορείας του. Ήταν υποψήφιος πρόεδρος του Περού το 1990 με το κεντροδεξιό κόμμα Δημοκρατικό Μέτωπο (FREDEMO).

3. Σύμφωνα με το σκεπτικό της Ακαδημίας το βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας απονενήθηκε στον Λιόσα «για τη χαρτογράφησή του των δομών της εξουσίας και τις διεισδυτικές του εικόνες της ατομικής αντίστασης, εξέγερσης και ήττας».

Βιβλία για να διαβάσεις: Η πόλη και τα σκυλιά, Η πισίνα των αναμνήσεων

2011: Τούμας Τράνστρεμερ

Ο Τούμας Τράνστρεμερ ήταν Σουηδός ποιητής, ψυχολόγος και μεταφραστής.

3 πράγματα που αξίζει να μάθεις για τον Τούμας Τράνστερμερ

1. Άρχισε να γράφει στα δεκατρία, και δημοσίευσε την πρώτη του συλλογή ποιημάτων, 17 dikter (Δεκαεπτά Ποιήματα) το 1954.

2. Το έργο του, περιλαμβάνει και αναπτύσσει περαιτέρω τον μοντερνισμό και την εξπρεσιονιστική και υπερρεαλιστική γλώσσα της ποίησης του 20ού αιώνα. Οι φαινομενικά απλές εικόνες του από την καθημερινή ζωή και τη φύση αποκαλύπτουν μια μυστικιστική αντίληψη για τις καθολικές πτυχές του ανθρώπινου μυαλού.

3. Εκτός από το έργο του ως συγγραφέας ήταν επίσης ένας σεβαστός ψυχολόγος, πριν το εγκεφαλικό επεισόδιό του. Εργάστηκε σε φυλακές ανηλίκων, καθώς και με άτομα με ειδικές ανάγκες, κατάδικους και ναρκομανείς.

Βιβλία για να διαβάσεις: Τα Ποιήματα, Η πένθιμη γόνδολα, Οι μνήμες δε βλέπουν

2012: Μο Γιάν

O Γκουάν Μογιέ (Guan Moye), όπως είναι το πραγματικό του όνομα, γεννήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 1955 στο Γκαομί της βορειοανατολικής Κίνας, στους κόλπους μιας φτωχής αγροτικής οικογένειας, που αριθμούσε 31 μέλη

3 πράγματα που αξίζει να μάθεις για τον Μο Γιάν

1. Είναι ο πρώτος γηγενής συγγραφέας από την Κίνα, που έχει τιμηθεί με βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας.

2. Το 1979 παντρεύτηκε και το 1981 δημοσίευσε το πρώτο του μυθιστόρημα, με τίτλο «Βροχή που πέφτει μια ανοιξιάτικη νύχτα» με το λογοτεχνικό ψευδώνυμο Μο Γιάν (Μη μιλάς στα κινεζικά), το οποίο υιοθέτησε έκτοτε και με το οποίο είναι γνωστός ως συγγραφέας. To επέλεξε για να θυμίζει στον εαυτό του ότι πρέπει που και που να βάζει χαλινάρι στο στόμα του. Η πολλή ειλικρίνεια που τον διέκρινε αποτελούσε ελάττωμα στην Κίνα.

3. Ο Μο Γιάν  συνδέθηκε με μια ομάδα συγγραφέων, που δεν αρκούνταν στη ρεαλιστική αναπαράσταση της αγροτικής ζωής, όπως πρόσταζε ο επίσημος κινέζικος σοσιαλιστικός ρεαλισμός, αλλά αντλούσαν έμπνευση από τον λατινοαμερικάνικο μαγικό ρεαλισμό.

Βιβλία για να διαβάσεις: Οι Βυζαρούδες και οι Χοντροκώλες (ύμνος για τη γυναίκα ακόμη και να μη το πιστεύεις από το όνομα)

2013: Άλις Μονρό

Γεννήθηκε το 1931 στο Οντάριο του Καναδά, όπου και μεγάλωσε.

3 πράγματα που αξίζει να μάθεις για την Άλις Μονρό

1. Η Μονρό έχει επανειλημμένα συγκριθεί με τον Τσέχωφ, συγγραφέα που υπήρξε γι΄αυτήν πρότυπο και με τον οποίο έχει κοινά γνωρίσματα. Τα διηγήματά της περιγράφουν μικρά δράματα της καθημερινότητας και οι ήρωές της -κυρίως γυναίκες- αναζητούν την ευτυχία, η οποία είναι άπιαστο όνειρο.

2. Τα περισσότερα διηγήματά της διαδραματίζονται στο Οντάριο του Καναδά και το περιβάλλον αναδεικνύεται κι αυτό σε πρωταγωνιστή, μέσα από λεπταίσθητες περιγραφές που εντάσσουν τον αναγνώστη στη ζωή του ήρωα

3. Πολλά από τα διηγήματά της έχουν αυτοβιογραφικά στοιχεία και η θεματολογία τους ακολουθεί τις αλλαγές στην προσωπική της ζωή. Το διαζύγιο, το οποίο έχει βιώσει, περιγράφεται στα κείμενά της περισσότερο σαν μετάβαση σε μια διαφορετική ζωή, παρά σαν ένα δραματικό γεγονός

Βιβλία για να διαβάσεις: Μ’ αγαπάει δεν μ’ αγαπάει

2014: Πατρίκ Μοντιανό

Ο Πατρίκ Μοντιανό γεννήθηκε το 1945 «γιός ενός Εβραίου και μιας Φλαμανδής που γνωρίστηκαν στο Παρίσι, στην Κατοχή», όπως γράφει ο ίδιος,

3 πράγματα που αξίζει να μάθεις για το Πατρίκ Μοντιανό

1. Εκτός από την γερμανική κατοχή, ο πόλεμος της Αλγερίας και η υπόθεση Μπεν Μπάρκα τριγυρίζουν στην συλλογική μνήμη αλλά και στη μνήμη του Μοντιανό. Σκηνοθετεί συνεχώς το Παρίσι, δεξιά όχθη για την εποχή του πολέμου, αριστερή όχθη για τις δεκαετίες 50 και 60. Γι’αυτό είναι ένας τόσο σημαντικός και αγαπημένος συγγραφέας. Μετουσιώνει τα βάσανα μιας κοινωνίας, μιας χώρας και τα ανακατεύει με τα δικά του.

2. Γράφει το πρώτο του μυθιστόρημα το 1968 (Η Πλατεία Λ’Ετουάλ), ενώ στο Παρίσι οι φοιτητές κάνουν επανάσταση και «γράφουν» τον δικό τους Μάη του 68. Εκείνος στο βιβλίο του ξεθάβει τα πτώματα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και λύνει τους λογαριασμούς του με τον αντισημητισμό των Γάλλων καταρρίπτοντας, από τους πρώτους, τον μύθο μιας δήθεν αντιστασιακής Γαλλίας.

3. Έχει χαρακτηριστεί ως ένας “σύγχρονος Προυστ” επειδή “χάνεται” στις περιγραφές και συχνά δε τελειώνει τις σκέψεις στις διηγήσεις του αλλά αυτή είναι η μαγεία του.

Βιβλία που αξίζει να διαβάσεις: Για να μη χάνεσαι στη γειτονιά

2015: Σβετλάνα Αλεξίεβιτς

Η Σβετλάνα Αλεξάνδροβνα Αλεξίεβιτς είναι Λευκορωσίδα δημοσιογράφος, ορνιθολόγος και συγγραφέας πρόζας

3 πράγματα που αξίζει να μάθεις για την Σβετλάνα Αλεξίεβιτς

1. Σταδιοδρόμησε ως δημοσιογράφος μεταφέροντας διηγήσεις αυτοπτών των πιο δραματικών γεγονότων στη χώρα, όπως τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τον Σοβιετικό πόλεμο στο Αφγανιστάν, την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης και το πυρηνικό ατύχημα του Τσερνόμπιλ

2. Κατόπιν διώξεων από το καθεστώς Λουκασένκο, εγκατέλειψε την Λευκορωσία το 2000. Τα επόμενα δέκα χρόνια έζησε στο Παρίσι, στο Γκέτεμποργκ και στο Βερολίνο. Το 2011 επέστρεψε στο Μινσκ.

3. Έγραψε διηγήματα, θεατρικά έργα, σενάρια για ντοκιμαντέρ. Τα βιβλία μαρτυριών που συνέγραψε, προσέδωσαν νέα διάσταση στο γραμματολογικό είδος της λεγόμενης τεκμηριωτικής πεζογραφίας.

2016: Μπομπ Ντίλαν

Ο Μπομπ Ντίλαν γεννημένος Ρόμπερτ Άλλεν Ζίμμερμαν, είναι Αμερικανός μουσικός. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους τραγουδοποιούς.

1. Ο Ντίλαν είναι η νέα φωνή της Αμερικής, είναι η διαμαρτυρία, η άρνηση, η αμφισβήτηση, η επανάσταση. Αυτός όμως αρνείται τον ρόλο της φωνής του κινήματος. Εγκαταλείπει τα τραγούδια διαμαρτυρίας και επηρεασμένος από τους μεγάλους συμβολιστές ποιητές (Μπωντλαίρ, Ρεμπώ και κυρίως τον Τ. Σ. Έλιοτ) δημιουργεί πολύπλοκα ροκ ποιήματα.

2. Ο Μπομπ Ντίλαν δεν είναι περισσότερο μουσικός από ποιητής, ούτε το αντίθετο. Είναι ένας καλλιτέχνης των λέξεων που υφαίνονται με νότες και κρύβουν μέσα τους τη νουάρ λυρικότητα των μπίτνικς.

3. το Νόμπελ απονέμηθηκε στον Ντίλαν επειδή δημιούργησε νέες ποιητικές εκφράσεις μέσα από τους στίχους του, όπως δήλωσε η Ακαδημία.

Άκου τις μουσικές του, δώσε έμφαση στους στίχους και θα καταλάβεις γιατί κέρδισε το Νόμπελ Λογοτεχνίας.

Τo neolaia.gr κλείνει 10 χρόνια και όλο τον Απρίλιο ετοιμάζει σούπερ αφιερώματα για όλα όσα άλλαξαν στις ζωές μας αυτή τη δεκαετία! Μείνει συντονισμένος στο #neolaia10!