Τζίμης Πανούσης: Ένας χρόνος από τον θάνατο του τελευταίου αριστοφανικού

Πέρασε κιόλας ένας χρόνος…

Σαν σήμερα, στις 13 Ιανουαρίου του 2018, “έφυγε” απ’ τη ζωή, ο Τζίμης Πανούσης σε ηλικία 64 χρονών, μετά από ανακοπή καρδιάς και μόλις μια μέρα μετά τα γενέθλιά του.

Ο Τζίμης Πανούσης ήταν ένας από τους πιο επαναστατημένους καλλιτέχνες της εποχής μας, που πρόσφερε γέλιο και κάθαρση στο κοινό του και τον αγαπάμε για πολλούς και διάφορους λόγους.

Στις αρχές Δεκεμβρίου του 2017, ο Τζίμης Πανούσης υπέστη ανακοπή κατά τη διάρκεια της εμφάνισής του στο Κύτταρο, όπου και κατέρρευσε πάνω στη σκηνή, “κόβοντας μαχαίρι” το γέλιο των θεατών, οι οποίοι έμειναν εμβρόντητοι και αναρωτιόντουσαν αν πρόκειται για κάποιο ψυχρό αστείο. Από το Κύτταρο, λοιπόν, μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο για λίγες μέρες και αργότερα επανήλθε με το χιούμορ του να παραμένει ακλόνητο.

Ιδού, το πως αντιμετώπισε την τελευταία σοβαρή περιπέτεια της υγείας του:

“Πήγα για τρίτη φορά στον άλλο κόσμο και δεν μου άρεσε καθόλου! Χωρίς σκηνικά, απέραντη μοναξιά και μύριζε αλβανική φούντα. Κάθισα ένα τέταρτο και όπου φύγει φύγει πίσω στο μπουρδέλο. Σε καμιά δεκαριά μέρες επιστρέφω στις πίστες!!! (Πρώτα ο γιατρός)».

Αυτό που διαφοροποιούσε ανέκαθεν τον Τζίμη Πανούση ήταν το ελεύθερο πνεύμα και το βιτριολικό του χιούμορ, αφού, όπως κι ο ίδιος τόνιζε συνέχεια: “Η σάτιρα δεν έχει όρια”.

Πράγματι: Όσο σατίριζε τους μπάτσους, τους παπάδες και τους βουλευτές, άλλο τόσο σατίριζε τους στρέιτ, τους γκέι, τη μάνα του, τον πατέρα του, αλλά και τον ίδιο του το θάνατο ή την απειλή του θανάτου. Κάπως έτσι δεν είναι άλλωστε το ταμπεραμέντο ενός καλλιτέχνη, ενός κωμικού, ενός σάτυρου; Αντισυμβατικό και ατρόμητο, χωρίς να κάνει “εκπτώσεις” πουθενά και σε κανέναν;

Όταν εκτιμάμε έναν καλλιτέχνη, όταν θαυμάζουμε το έργο του και μας συγκινεί η πορεία και το πνεύμα του, αυτός γίνεται, τρόπον τινά, “σύμμαχός” και “ασπίδα” μας απέναντι στη σκληρότητα του κόσμου. Και όταν αυτός ο κάποιος “φεύγει”, τότε είναι λες και χάνουμε τη μικρή μας “ασπίδα”.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, ο Τζίμης Πανούσης, αποτελούσε και θα αποτελεί ένα βάλσαμο στην “τυραννία” της επικαιρότητας και την πολιτική “παράνοια”, μια αυθεντική τρολ παρουσία που μας “σκέπαζε” με μαύρο χιούμορ και αστεία, όταν έξω έκανε “μικροαστικό κρύο”, όταν ζητούσαμε έκφραση και εκτόνωση εντάσεων, όταν “διψούσαμε” να ακούσουμε αλήθειες, που μόνοι μας φοβόμασταν να παραδεχτούμε ή να αποδομήσουμε. (Όποιος έχει πάει, έστω και σε μια παράστασή του, καταλαβαίνει τι εννοώ.)

Το έργο του απαράμιλλο, η σκέψη του μοναδική, το χιούμορ του κοφτερό σαν λεπίδα, ο στίχος του αιχμηρός και αθυρόστομος. Ο Τζίμης Πανούσης καταργούσε κάθε στενή διάκριση μεταξύ κυνικού και ιδεαλιστή. Ήταν και τα δύο μαζί και τίποτα απ’ τα δύο.

Ξεχώρισε σαν καλλιτέχνης, όχι απλώς για την εφευρετικότητα και τη στιχουργική του μεγαλουργία, αλλά και γιατί υπήρξε διάνοια στην κοινωνική παρατήρηση και την πολιτική σάτιρα, γιατί διατήρησε ένα ανεξάρτητο, ένα πολιτικά αδέκαστο πνεύμα, πράγμα που ελάχιστοι καλλιτέχνες στην Ελλάδα έχουν καταφέρει.

Ευφυέστατος λεξιπλάστης και μοναδικός στο είδος του (“υστερικός υλισμός”, “υπαρκτός σουρεαλισμός”, “υγιεινή διαστροφή”, “μικροαστική καταστροφή” κ.α.), πάντα σαφής, αλλά και σαρδόνιος.

Και τι δεν έζησε ο “άσωτος υιός” της καρδιάς μας: Δράκουλας στα Εξάρχεια και αξέχαστες τηλεφωνικές φάρσες, Μουσικές Ταξιαρχίες και σόου σε όλη την Ελλάδα, ραδιοφωνικές εκπομπές, τηλεόραση, βιβλία, επεισοδιακή παραίτηση από τράπεζα.

Ο Τζίμης Πανούσης ήταν ο τελευταίος αριστοφανικός. Ο θάνατός του σήμανε ένα τέλος εποχής, το οποίο καταλαβαίνουν πολύ περισσότερο όσοι έζησαν τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης, αλλά όχι μόνο τελικά.

Πέρα από ανείπωτο πένθος, ο θάνατός του άφησε πίσω πολλά:

Ο Δράκουλας των Εξαρχείων

Ο προφητικός Τζίμης Πανούσης και η φουτουριστική παραγγελία πίτσας

“Δεν έχετε βάλει σημαία κυρία μου”

Σουζάνα

Η επιστολή παραίτησής του από την Εθνική Τράπεζα

Τα ποιήματά του

Χρόνια Θολά:

“Ανάθεμα το θέαμα
στην κόλαση της Δύσης
που κάνει ανταλλακτική
κάθε αξία χρήσης”

Help!:

“My best friend came to me this morning and he told me that he was very bad, very very bad.
Terrible headaches, strong pain in the stomach, diarrhoea, very dizzy, throw out every day.
And I told him “We are all sick!”

Άτιτλο:

“Δε γίνεσαι άνδρας στο στρατό και στις πουτάνες
Μονάχα τζόβενο, χαφιές σε τυμβωρύχους
Αν είσαι μάγκας έβγα νύχτα στις αλάνες
Και μάθε απ΄ έξω τα συνθήματα στους τοίχους”

(Και άλλα πολλά)

Ο λάκκος με τ’ αστεία

Ο Τζιμάκος στην Ελληνοφρένεια

Στο Athens Pride το 2009

Άραγε υπάρχουν φιλίες σαν αυτή του Buzz Light Year και του Woody; “Εγώ κι εσύ μαζί”, το συγκινητικό τραγούδι του Toy Story, με τις φωνές του Αλκίνοου Ιωαννίδη και του Τζιμάκου

Ένα διαφορετικό “Θεέ μου μεγαλοδύναμε” από Τζίμη Πανούση και Σωκράτη Μάλαμα

Πανούσης VS Άδωνις Γεωργιάδης, μια ξεκαρδιστική ηχογράφηση

Πανούσης VS Νταλάρας μέσα από ανέκδοτο

Δε θυμάμαι που το βρήκα αυτό, είναι πριν πολύ καιρό. Κάθε φορά με συγκινεί το ίδιο

Είναι πραγματικά απίστευτο το τι σηματοδοτεί ο θάνατος του Τζίμη Πανούση για τα συμφραζόμενα της υπερπολιτικοποιημένης μεταπολιτευτικής Ελλάδας. Η σάτιρα του καυστικού αυτού δημιουργού έκανε ανέκαθεν “τζιζ” σε όσους αναζητούσαν πολιτικό νόημα σε κάθε μορφή (καλλιτεχνικής) έκφρασης.

Για κάποιους από εμάς, όμως, ο Πανούσης ήταν κάτι παραπάνω από απλός στιχουργός: Ήταν και θα είναι για πάντα όλες του οι φαινομενικές αντιθέσεις:

Απ’ τη μια, ένας οχετός αισχρολογίας, “βλάσφημων” στίχων και βίντεο πορνό στις παραστάσεις του, απ’ την άλλη, ένας σάτυρος με αθεράπευτα ρομαντική ψυχή και ασίγαστη ποιητική ευαισθησία που τώρα βρίσκεται “κάπου” και παρακολουθεί τις αλλεπάλληλες μαλακίες του είδους μας.

Θα σε θυμόμαστε και θα σε αγαπάμε πάντα Τζιμάκο.