10 Οκτωβρίου 2019 - Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας

Η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 10 Οκτωβρίου, με σκοπό την ευαισθητοποίηση της παγκόσμιας κοινής γνώμης σχετικά με τα ψυχικά νοσήματα, που ειδικά στη σύγχρονη εποχή, μαστίζουν τη συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού.

Συγκεκριμένα μάλιστα, μόνο ο αριθμός των πασχόντων από κατάθλιψη ξεπερνά παγκοσμίως τα 154 εκατομμύρια, ενώ, σύμφωνα με εκτιμήσεις, ως το 2020 υπολογίζεται ότι η κατάθλιψη θα είναι η δεύτερη αιτία θανάτου παγκοσμίως.

Η απόφαση για τον εορτασμό της συγκεκριμένης ημέρας πάρθηκε το 1994, από την Παγκόσμια Ομοσπονδία Ψυχικής Υγείας και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.

Οι ειδικοί κάνουν λόγο για μία παγκόσμια «επιδημία» ψυχικών διαταραχών, επικαλούμενοι τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Οι πάσχοντες από σχιζοφρένεια υπολογίζονται στα 25 εκατομμύρια, ενώ 95 εκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη υποφέρουν από διαταραχές σχετιζόμενες με την κατάχρηση αλκοόλ.

Στατιστικά στην Ελλάδα

Όσον αφορά τη χώρα μας, σύμφωνα με πανεπιστημιακές έρευνες, μόλις το 80% όσων πάσχουν από κατάθλιψη αναζητούν βοήθεια και λιγότερο από το 50% προσφεύγει στη στήριξη του ιατρού, ενώ ένα 10% με 12% του συνόλου του πληθυσμού όλων των ηλικιών πάσχει από ψυχικές ασθένειες.

Αυτοκτονίες

Σύμφωνα με τον ΠΟΥ (Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας), κάθε 40 δευτερόλεπτα ένας άνθρωπος στον κόσμο χάνει τη ζωή του, διαπράττοντας αυτοκτονία, πράγμα που αντιστοιχεί σε 800 χιλιάδες ανθρώπους τον χρόνο. Αν συνυπολογίσουμε και τις απόπειρες αυτοκτονίας που δεν έχουν μοιραία κατάληξη, τότε καταλαβαίνουμε πόσο μεγάλο είναι το ψυχικό τραύμα και οι ψυχικές και νοητικές διαταραχές που οδηγούν σε αυτοκτονικές σκέψεις.

Οι αυτοκτονίες και οι απόπειρες αυτοκτονίας έχουν αλυσιδωτό αποτέλεσμα που επηρεάζει τόσο τις οικογένειες όσο και τους φίλους, τους συναδέλφους, καθώς και τις τοπικές κοινότητες και κοινωνίες, ενώ παράλληλα το φαινόμενο εμφανίζεται σε όλες τις περιοχές του κόσμου. Το 79%, ωστόσο, των αυτοκτονιών παγκοσμίως συμβαίνει στις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.

Αν και η σχέση μεταξύ αυτοκτονίας και ψυχικών διαταραχών (ιδίως, κατάθλιψη και διαταραχές κατάχρησης ουσιών) είναι γνωστή, πολλές αυτοκτονίες συμβαίνουν παρορμητικά, σε στιγμές κρίσης.

Περαιτέρω παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν:

-την εμπειρία της απώλειας

-μοναξιά

-θύμα διακρίσεων και bullying

-διάλυση ερωτικής σχέσης

-οικονομικά προβλήματα

-χρόνιος πόνος και ανίατη ασθένεια

-θύμα βίας και κακοποίησης

-άλλες ανθρωπιστικές καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης

Ο ισχυρότερος παράγοντας κινδύνου για αυτοκτονία είναι μια προηγούμενη απόπειρα αυτοκτονίας.

Μπορούν να γίνουν πολλά για να αποτραπεί η αυτοκτονία. Ο ΠΟΥ συστήνει τέσσερις βασικές παρεμβάσεις που έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές:

-να μην μπορεί να βρει το άτομο τα μέσα για να διαπράξει αυτοκτονία

-η βοήθεια στους νέους να αναπτύξουν κοινωνικές δεξιότητες ώστε να αντιμετωπίσουν τις πιέσεις της ζωής

-έγκαιρη αναγνώριση και διαχείριση των ατόμων που κάνεις σκέψεις αυτοκτονίας, ή που έχουν κάνει μια απόπειρα αυτοκτονίας

-η συνεργασία με τα μέσα ενημέρωσης για την σωστή κι υπεύθυνη κάλυψη μιας αυτοκτονίας

Χρόνιο και εξαντλητικό άγχος

Το χρόνιο άγχος φαίνεται να έχει ένα ευρύ φάσμα επιπτώσεων, τόσο στη σωματική όσο και στην ψυχολογική διάπλαση και υγεία του ανθρώπου και συνδέεται με πλήθος χρόνιων νοσημάτων στην ενήλικη ζωή. Υπολογίστηκε η μέση τιμή άγχους στους εφήβους με τη χρήση ειδικής κλίμακας ανίχνευσης (οι έφηβοι ρωτήθηκαν για τη συχνότητα με την οποία τις 30 τελευταίες ημέρες ένιωσαν ότι δεν μπορούν να ελέγξουν/διαχειριστούν σημαντικά πράγματα στη ζωή τους και προσωπικά τους προβλήματα). Τα ευρήματα για το 2018, λοιπόν, δείχνουν πως η μέση τιμή άγχους στην κλίμακα (εύρος τιμών κλίμακας: 0-16, υψηλότερη τιμή υποδεικνύει περισσότερο άγχος) αυξάνεται με την ηλικία: από 4,8 στην ηλικία των έντεκα ετών σε 6,1 και 6,3 αντίστοιχα στις ηλικίες των δεκατριών και δεκαπέντε ετών. Υψηλότερες τιμές άγχους εμφανίζουν και πάλι τα κορίτσια σε σύγκριση με τα αγόρια (6,2 και 5,2 αντίστοιχα), καθώς και οι μαθητές από οικογένειες χαμηλού οικονομικού επιπέδου (6,1) σε σύγκριση με τους εφήβους από οικογένειες μέσου (5,8) και ανώτερου (5,4) οικονομικού επιπέδου.

Ψυχολογικά και σωματικά συμπτώματα

Η παρουσία συμπτωμάτων στην εφηβεία αποτελεί δείκτη κακής υγείας και ύπαρξης ψυχολογικών συγκρούσεων και στρεσογόνων καταστάσεων. Σύμφωνα με πολλές μελέτες, η έλλειψη ψυχικής υγείας σε έναν άνθρωπο φαίνεται να συνδέεται με το χαμηλό επίπεδο ικανοποίησης από το σχολείο και τις σχέσεις με φίλους και γονείς και, ειδικά στα κορίτσια, με την αρνητική εικόνα για την εξωτερική εμφάνιση. Περισσότεροι από δύο στους πέντε εφήβους (44,0%) αναφέρουν παρουσία τουλάχιστον δύο συμπτωμάτων, τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα. Η νευρικότητα (36,6%), η δυσθυμία (36,5%) και η ακεφιά (22,8%) αναφέρονται συχνότερα. Οι αναφορές σε πρόσφατα συμπτώματα αυξάνονται από την ηλικία των έντεκα (33,0%), σε αυτήν των δεκατριών (47,6%) και δεκαπέντε ετών (50,6%). Τα κορίτσια επίσης αναφέρουν παρουσία συμπτωμάτων σε σημαντικά υψηλότερο ποσοστό (52,5%) συγκριτικά με τα αγόρια (35,4%).

Καταθλιπτικό συναίσθημα

Το καταθλιπτικό συναίσθημα αποτελεί ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της εφηβείας, το οποίο αποχωρεί προοδευτικά με την έξοδο από αυτήν. Ωστόσο, τα καταθλιπτικά συμπτώματα σε αρκετές περιπτώσεις μπορεί να δηλώνουν την παρουσία κατάθλιψης, η οποία χρήζει θεραπευτικής αντιμετώπισης. Η έγκαιρη αναγνώριση της κλινικής κατάθλιψης και αντιμετώπισή της είναι εξαιρετικά σημαντικό να συμβαίνει, ενώ, σύμφωνα με έρευνα, υπολογίστηκε, με τη βοήθεια ειδικής κλίμακας, το ποσοστό των εφήβων με καταθλιπτικό συναίσθημα που ενδέχεται να συνδέεται με κλινική κατάθλιψη. Διαπιστώθηκε, λοιπόν, πως το 28,2% των εφήβων 11-15 ετών εμφανίζουν καταθλιπτικό συναίσθημα, το οποίο αυξάνεται από την ηλικία των έντεκα (15,0%), στην ηλικία των δεκατριών (31,8%) και των δεκαπέντε ετών (37,1%). Τα κορίτσια και πάλι φαίνεται ότι βρίσκονται σε δυσμενέστερη θέση, με το αντίστοιχο ποσοστό για εκείνα να ανέρχεται στο 36,1% έναντι του 20,2% για τα αγόρια.

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας, παραθέτουμε παρακάτω 12 καταστάσεις που, σύμφωνα με το TIME, μπορούν να βλάψουν την εσωτερική ισορροπία ενός ανθρώπου και που καλό θα ήταν οι περισσότερες από αυτές να αποφεύγονται:

Αδέξιο βάδισμα

Το πώς αισθανόμαστε μπορεί να επηρεάσει το πώς περπατάμε, αλλά ισχύει και το αντίστροφο. Ερευνητές διαπίστωσαν ότι όταν ζήτησαν από ανθρώπους να περπατούν με τους ώμους μαζεμένους και σκυφτοί, είχαν πολύ χειρότερη διάθεση. Ταυτόχρονα, σκεφτόντουσαν περισσότερα αρνητικά πράγματα, παρά θετικά.

Συνεχείς φωτογραφίες

Οπως απέδειξε μελέτη, σε επισκέπτες σε ένα μουσείο, όσοι φωτογραφίζουν τα πάντα έχουν μεγαλύτερη δυσκολία να θυμηθούν τα όσα είδαν.

Ο φακός είναι ουσιαστικά αποσπά την προσοχή του εγκεφάλου, κρατώντας την μακριά απο αυτό που συμβαίνει εκείνη την ώρα.

Συνεχείς αναβολές

Αν η συνεχής αναβολή μίας υποχρέωσης δεν οφείλεται σε βαρεμάρα, αλλά γιατί η υποχρέωση προκαλεί άγχος και φόβο αποτυχίας, τότε η συνεχής αναβολή παρατείνει αυτήν την κατάσταση.

«Δηλητηριώδης» σχέση

Αρκετά άτομα δεν μπορούν να αντιληφθούν πως η σχέση τους μπορεί να τους καταπιέζει, καταστρέφοντας την αυτοεκτίμησή τους. Εξαιτίας των συντρόφων τους, αρχίζουν να πιστεύουν ότι είναι ανίκανοι, ή εγωιστές. Η διαδικασία της συνειδητοποίησης του «βρίσκομαι σε μια κακή σχέση» μπορεί να πάρει και χρόνια.

Τραμπουκισμός

Ο τραμπουκισμός δεν σταματάει μετά την ενηλικίωση. Εκατομμύρια εργαζόμενοι περνούν μια ανάλογη κατάσταση στη δουλειά τους. Αυτό μπορεί να είναι καταστροφικό για ένα άτομο, καθώς το κάνει εύθραυστο και του προκαλεί ακόμη και δυσκολία στο να δουλέψει.

Έλλειψη γυμναστικής

Οσοι γυμνάζονται τρεις φορές την εβδομάδα, η πιθανότητα να πάθουν κατάθλιψη μειώνεται κατά 19% σύμφωνα με μία πρόσφατη μελέτη.

Παίρνετε τη ζωή πολύ σοβαρά

Πέφτεις κάτω και αντί να γελάσεις, μαζεύεσαι γεμάτος ντροπή. Αν αυτό σου θυμίζει τον εαυτό σου, τότε πρέπει να βρεις τον τρόπο να γελάς περισσότερο.

Το γέλιο έχει θετική επίδραση στην υγεία και την κατάσταση του εγκεφάλου, σύμφωνα με μελέτες. Είναι ένα ταχύτατο φάρμακο κατά του άγχους και της κατάθλιψης.

Δεν μπορείς να ζήσεις χωρίς το κινητό

Η υπερβολική ενασχόληση με τις ηλεκτρονικές συσκευές είναι μια δηλητηριώδης συνήθεια. Οι πολλές συσκευές προκαλούν υπερδιέγερση.

Αν είμαστε συνεχώς »συνδεδεμένοι», στην πραγματικότητα δεν ξεκουραζόμαστε ποτέ, εξηγούν οι ειδικοί, για την κατάσταση που μπορεί να προκαλέσει κατάθλιψη ή άγχος.

Κάνεις πολλά πράγματα ταυτόχρονα

Πολύς κόσμος το κάνει. Γεύμα στο γραφείο, περιήγηση στο Facebook μπροστά στην τηλεόραση και άλλα παρόμοια. Ερευνες έχουν δείξει ότι παρότι οι άνθρωποι πιστεύουν ότι είναι πιο παραγωγικοί όταν κάνουν πολλά πράγματα ταυτόχρονα, αυτό δεν ισχύει, καθώς προκαλεί άγχος, αδιαφορία για το περιβάλλον και ανικανότητα για αποτελεσματική επικοινωνία.

Έλλειψη ύπνου

Ο ύπνος επηρεάζει τα πάντα. Συναισθηματικές και νοητικές ικανότητες, αλλά και τη λειτουργία του σώματος. Ο ύπνος είναι ο τρόπος που έχει το σώμα να αναγεννηθεί και χωρίς αυτό, το σύστημα υπολειτουργεί.

Δεν είσαι ποτέ μόνος/-η

Παιδιά, δουλειά, γάμος, όλα απαιτούν χρόνο, με αποτέλεσμα οι περισσότεροι άνθρωποι να μην μένουν ποτέ μόνοι τους.

Ειδικοί επισημαίνουν ότι είναι αναγκαίο να κάνει ο καθένας ένα διάλειμμα και να έχει τις δικές του στιγμές, ακόμη και για δέκα λεπτά, διαφορετικά η κατάθλιψη και το άγχος παραμονεύουν.

Δε μιλάς σε κανένα

Αν κατά κύριο λόγο χρησιμοποιείς τα μηνύματα και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να μένεις σε επαφή με τους φίλους σου, δεν έχεις πραγματική σχέση μαζί τους. Στο Facebook δεν γίνονται πραγματικές συζητήσεις, που μας επιτρέπουν να κατανοήσουμε τους ανθρώπους, λένε οι ειδικοί.

Αντίθετα, αυτή η τακτική περιορίζει τις εμπειρίες και τα συναισθήματά μας. Επίσης, οι προσωπικές ηλεκτρονικές συσκευές, όπως τα smartphones, επηρεάζουν την προσοχή μας. Σταδιακά, οι άνθρωποι έμαθαν να ζουν στην εικονική πραγματικότητα, χωρίς να συναντιούνται από κοντά με τους ανθρώπους. Αυτό, έχει συνέπειες στην ικανότητά μας αλλά και την επιθυμία να καθίσουμε στο ίδιο δωμάτιο με κάποιον και απλά να του μιλήσουμε.